Auteur, Titel, Plaats en Jaartal 

Jaap robben geboren in 1984 
Zomer Vacht 
plaats --> Nederland 
Jaartal --> onbekend (dus verwacht ik 2018) 

Schrijfwijze --> ik-Vorm vanuit Brian 

Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2018

• 320 pagina's

• Uitgeverij: De Geus

Flaptekst

De dertienjarige Brian woont bij zijn vader op een afgelegen terrein in een caravan. Brians verstandelijk en fysiek beperkte broer Lucien brengt zijn dagen door in een instelling. Een renovatie tijdens de zomer maakt het noodzakelijk dat Lucien elders wordt opgevangen. De vader, vooral gemotiveerd door de in het vooruitzicht gestelde vergoeding, haalt Lucien naar de caravan en maakt de jonge Brian verantwoordelijk voor de verzorging van zijn broer.

Maar hoe praat je met iemand die niet spreekt? Hoe zorg je voor iemand van wie je niet weet wat hij nodig heeft? Hoe maak je de juiste keuzes als je zelf nog zo veel moet ontdekken?

Eerste zinIk dacht dat we zomaar een stukje gingen rijden. Vliesjes hooi waaien ons tegemoet en komen door de open ramen onze pick-up binnen. Het is oogstseizoen, maar niet voor ons.

Samenvatting

De 13-jarige Brian Chevalier bezoekt met zijn vader Maurice de inrichting waarin zijn geestelijke en lichamelijk gehandicapte Broer Lucien (16) wordt verpleegd. Lucien kan niet praten en is af en toe gevaarlijk voor zijn omgeving. De inrichting wordt binnenkort verbouwd, Brians gescheiden moeder is op huwelijksreis en Lucien moet tijdelijk bij zijn vader gaan wonen. Maurice weigert dat, totdat hij hoort dat hij ervoor betaald krijgt. Want geld kan de werkloze 'loser' wel gebruiken. Hij spreekt met de directeur af dat Lucien bij hem kan wonen, maar verzwijgt voor hem de bizarre omstandigheden waaronder hij woont. Namelijk in een haveloze caravan die hij huurt van twee niet te vertrouwen mannen Jean en Henri. Kinderen mogen eigenlijk niet op het terrein wonen.  Bij het bezoek aan zijn broer ontmoet Brian een geestelijk gehandicapt meisje Selma tot wie hij zich erg aangetrokken voelt, vooral in lichamelijk opzicht. 

Op het terrein komt ook een nieuwe huurder wonen. Het is Emile die door zijn vrouw Louise uit huis is gezet. De bedrieger Maurice ziet nu een makkelijke mogelijkheid om aan geld te komen en hij stuurt er Brian op af. Die int de huur en houdt daarvan zelf twintig euro achter. Emile vertelt wel iets over zijn verleden, maar lang niet alles. Hij heeft ook een groot aquarium bij zich. Brian en hij kunnen wel een aardig gesprek voeren. Emile fungeert een beetje als plaatsvervangende vader. 

Lucien wordt overgebracht naar de caravan van Maurice. Hoewel hij de vader is, laat hij de verzorging eigenlijk helemaal over aan Brian. Zelf gaat hij vaak weg, zogenaamd om te werken. Brian moet Lucien verschonen, douchen, in bed tillen, zijn medicatie geven. Dat kan niet goed gaan. Een van de eerste keren laat hij hem al te lang in de zon zitten. Bovendien is Lucien persona non grata bij Jean en Henri. Ze vinden dat hij daar weg moet. Er mogen geen kinderen op het terrein. 

Brian heeft na het zien van Selma een soort verliefdheid voor haar opgevat. Telefonisch wordt hij niet doorverbonden, omdat hij niet op de lijst van contactpersonen staat. Hij weet dan al dat hij haar gaat bezoeken op zijn brommertje. Dat doet hij nadat hij Lucien aan zijn bed heeft vastgebonden met tie wraps. Hij bezoekt en kust Selma, omdat ze 19 jaar geworden is. Hij gaat ook langs bij de oude kamergenoot van Lucien, Henkelmann. Die is er niet best aan toe en verwacht wordt dat hij snel dood gaat. Hij is net op tijd terug voor zijn vader komt. Emile heeft het echter wel gezien. Met de medicijnen geven gaat het weer mis. De pillen van Lucien vallen op de grond en de hond Rita eet er een paar op. Een dag later is de hond dood en ze begraven het dier op het terrein.. Brian voelt zich schuldig.
Jean en Henri willen eindelijk wel eens geld zien van Maurice: hij belooft van alles maar betaalt nooit. Hij heeft ook geen geld, want de inrichting maakt ook nog steeds geen geld over. Maurice jat  spullen in een supermarkt en stopt die in de jas van Lucien. Die zullen ze nooit bestraffen.

Brian kan Selma niet vergeten. Hij bezoekt haar weer. Ze troont hem mee naar het toilet om daar te 'buiken'wat een soort erotisch wrijven van de onderlichamen is. Brian krijgt seksuele gevoelens. Hij wil haar meenemen op de brommer, maar ze durft de inrichting niet te verlaten. Hij is te laat bij de caravan terug en Lucien is er niet. Vader Maurice is woedend en er komt een heftige ruzie tussen vader en zoon. Lucien wordt later toch weer terug gevonden. Dan komt er een barbecue met Jean, Henri en Emile. Maurice drinkt te veel en er vliegen schunnige moppen en verhalen over de tafel. Emile vertrekt, later ook Brian maar  Maurice blijft zitten en drinken. Er komt ruzie tussen hem en de mannen. Die willen een dag later dat hij echt vertrekt.

Maurice heeft geen geld, er wordt niets door de inrichting gestort en Pa moet spullen als onderpand gaan verkopen. Maar er is niet veel van waarde en hij verkoopt net zo gemakkelijk de spullen die hij geleend heeft van Jean. Het levert  dus eigenlijk niets op en de problemen worden steeds groter. Ook de politie zoekt hem. Maurice zet Emile onder druk en wil van 'deze huurder' geld zien. Die heeft er genoeg van en wil weg. Hij wil nog wel één keer op Lucien passen als Brian Selma wil bezoeken. Hij wil weer met Selma naar het toilet om echte seks met haar te hebben, (hij heeft een condoom bij zich) maar hij wordt door een begeleidster betrapt en weggestuurd.

Als hij terugkomt is er een geweldige ruzie aan de gang tussen Emile en Maurice. Brian wil tussenbeide komen  en Emile helpen als zijn vader het aquarium kapot slaat. Brian pakt een fles en wil Maurice slaan maar raakt per ongeluk Emile. Die bloedt hevig en  moet met spoed naar het ziekenhuis. Onderweg zegt zijn vader dat ze Lucien de schuld van de verwonding zullen geven. Brian wil dat niet maar het gebeurt toch. 

In het laatste hoofdstuk( met een open einde) bezoekt Brian zijn broer die weer in de inrichting is opgenomen. Hij behandelt hem liefdevol. Hij en zijn vader wonen nu in de grote stad, maar hij vertelt niet alles van de afloop. Bijvoorbeeld, wat  er met Emile is gebeurd? Ook niet hoe het met Selma gaat. Hij belooft zijn broer dat  hij later bij hem mag komen wonen.

Onderwerp 

Door de gevoelswereld van de verstandelijk gehandicapte medemens te beschrijven, laat Jaap Robben de lezer achter met morele vragen, zoals: heeft iemand met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking recht op een seksueel leven en mag hij/zij een relatie beginnen?

Twee belangrijke thema's waar het verhaal op rust hebben te maken met familiebanden. De relatie tussen de broers Lucien en Brian wordt bemoeilijkt door de handicaps van Lucien. Meestal fungeert Brian tijdens het bezoek als oppasser: 'Blijf jij gezellig bij je broer zitten? Mama moet eventjes roken' (p. 181). 'Even koffie halen.' Pa sloft naar de deur. 'Ben zo weer terug' (p. 15). Door gewoon met Lucien te praten, behandelt Brian hem als een gelijkwaardige. Hoewel Brian niet geleerd heeft hoe hij met Lucien om moet gaan, bouwt hij met hem een liefdevolle relatie op: '“Jij bent mijn broer”, zeg ik. “Wij zijn broers”' (p. 294). Hij blijft loyaal aan Lucien en belooft dat hij later voor hem zal zorgen (p. 316).

Het leven met een gehandicapt kind leidt tot scheefgroei tussen de ouders en kinderen. Milou wil zo lang mogelijk het gezin bijeenhouden en heeft een irreëel beeld van Luciens toestand (p. 107). Ze geeft Lucien te veel aandacht, waardoor Brian moederliefde tekortkomt (p. 106). Brian voelt zich door haar verraden als ze hertrouwt zonder dat hij het weet (p. 30). Als ze haar belofte om Lucien weer te bezoeken niet nakomt, daalt ze in Brians achting: 'Hoe ze daar bij de vensterbank stond. (...) hoe beter ik mijn best deed om haar te zien, hoe kleiner ze werd' (p. 223). Uiteindelijk laat ze haar kinderen in de steek.

In plaats van een rolmodel te zijn voor zijn zoon, geeft Maurice het verkeerde voorbeeld. Brian heeft geen hoge dunkt van hem: 'Het maakt hem niks uit dat ik niet antwoord. Het paarse hondje met zijn losse wiebelkop op het dashboard beaamt alles wat hij uitkraamt' (p. 78). Maurice ontloopt de ouderlijke zorg voor Lucien door de verantwoordelijkheid af te schuiven: 'Weet ik veel, het is jouw broer' (p. 229). Met het opnemen van Lucien wil hij alleen zijn ex bewijzen dat hij een prima vader is (p. 30, 72, 178). Hij maakt misbruik van Lucien door hem als dader van de diefstal en het ongeluk aan te wijzen (p. 232-233, 310-31). In een stomdronken bui is hij trots op Brian (p. 262).

Als zijn moeder de situatie niet meer aan kan en zijn vader letterlijk wegloopt van de zorg en aandacht voor Lucien, neemt Brian de zorg voor Lucien over. Door de verwisseling van ouders en kind - ook wel parentificatie genoemd - krijgt Brian een verantwoordelijkheid op zijn schouders die niet bij een kind past.

Als de ouders de verantwoordelijkheid zelf niet meer nemen, vliegen de verwijten over en weer. Als Lucien niet meer thuis kan wonen, verwijt ze dat haar man en Brian: 'Het is jullie schuld dat Lucien hier zit. Maar ze keek alleen mij aan' (p. 193). Brian voelt zich schuldig als hij Lucien niet goed verzorgt: 'Sorry, broertje', zeg ik. 'Ik moet beter op je letten'. 'Het is mijn schuld, ik heb niet goed opgelet' (p. 128, p. 271). Na de dood van Rita bestookt Brian pa met verwijten: '“Dit is jouw schuld”, spuw ik. “En dat Rita dood is, komt ook door jou. Jij maakt alles kapot”' (p. 250). Lucien moet de schuld op zich nemen van de (mis)daden van pa en Brian (p. 233, 311).

Brian wordt verliefd op Selma. Tegelijk schaamt hij zich voor haar omdat ze verstandelijk beperkt is (p. 72, 91). Hij weet dat zijn verliefdheid niet geoorloofd is: 'Wij mogen alleen met elkaar als niemand het kan zien' (p. 30).

De verliefdheid gaat samen met de ontdekking van seksuele gevoelens (p. 170, 241, 253). Hij wil wel met haar vrijen, maar ze is nooit voorgelicht en heeft een raar idee over het krijgen van kinderen (p. 300-301).

Ook Lucien ervaart seksuele gevoelens, krijgt erecties en komt klaar (p. 145, 226-227).

Het beeld dat van de gehandicaptenzorg gegeven wordt, is vrij traditioneel. Bewoners worden rustig gehouden door middel van sedatie (medicatie) en fixatie (vastbinden). Seks is taboe. Herkenbaar zijn tegenstrijdige meningen tussen ouders en de verzorging die hoog op kunnen lopen (p. 183-187).

Leidmotieven zijn leugens en bedrog, het beschadigde oor van Brian en rondvliegende wespen en hommels.

 

Motto's en Thema's 

De titel Zomervacht is een metafoor voor Brian die een zomer lang zijn broer in bescherming neemt. 'Je doet wat je kunt. Iemand als je broer bezeert zich snel. Je bent als een soort vacht voor hem. Zonder jou had hij vast nog veel meer schrammen en blauwe plekken opgelopen' (p. 271).

Personages 

n die aandacht gaat ten koste van Brian. Hoewel hij ouderliefde te kort komt, probeert hij zijn moeder te ontlasten. De verhuizing van Lucien maakt het niet minder moeilijk voor hem. Hij kan zijn emoties bij niemand kwijt tot hij in Emile een vertrouwenspersoon vindt.

Lucien wordt door Brian 'zondagbroer' genoemd. Hij wordt bijna door zijn moeder doodgeknuffeld, wat hem afschrikt. Bij het ouder worden kent hij zijn eigen kracht niet, waardoor hij anderen pijn doet. Wanneer hij de pillen niet meer slikt, leeft hij helemaal op. Hij reageert daardoor beter op zijn omgeving, zodat er een band tussen hem en Brian ontstaat.

Maurice heeft dezelfde naam als de Franse zanger en acteur Maurice Chevalier. De overeenkomst zou kunnen zijn dat Maurice zich ook anders voordoet dan hij is. Hij is onbetrouwbaar, liegt en bedriegt. Hij is antisociaal, werkt niet, steelt en maakt misbruik van zijn zoons. Lucien is voor hem meer een voorwerp met een gebruiksaanwijzing dan een mens (p. 93). Met Brian krijgt hij een nieuwe kans.

Milou geeft al haar aandacht aan Lucien. Ze kan het niet verdragen als anderen de zorg overnemen. Ze kiest de makkelijkste weg door het gezin te verlaten en wraak te nemen op haar man.

Emile is iemand die een geheim met zich meedraagt. Hij is oprecht bezorgd om Brian en Lucien. Hij vervangt Maurice als vaderfiguur en Emile vertrouwt hem zijn geheime ontmoetingen met Selma toe. Maurice beschouwt hem als een pinautomaat en laat doorschemeren dat er praatjes over hem rondgaan. Of hij de klap met de fles overleeft, blijft ongewis.

Selma is een 'mevreisje': ze is ouder dan een meisje, maar nog geen vrouw. Haar geestelijke ontwikkeling loopt ook achter, wat te merken is aan haar woordkeuze en kinderachtigheid.

Jean en Bruine Henri zijn randfiguren die handelen in slooponderdelen en louche zaken. Door Maurice weg te sturen hopen ze dat de jongens een normaal leven krijgen.

De bewoners van de inrichting worden onverbloemd beschreven. In plaats van weg te kijken van Henkelmann, vraagt zijn verzorgster hem te onthouden na zijn dood.